MỘT CHUYỆN TRONG PHÒNG MỔ

Atul Gawande

Tôi đang trò chuyện với John, anh bạn học cùng trường y, nay là bác sĩ phẫu thuật tổng quát tại San Francisco. Củng như các bác sĩ phẫu thuật khác, chúng tôi trao đổi những chuyện trong phòng mổ. John bắt đầu bằng câu chuyện về một anh chàng nhập viện trong đêm Halloween. Anh ta đến dự một buôi tiệc hóa trang, rồi vướng vào một cuộc ẩu đả và bị đâm.

Khi nhập viện, tình trạng anh ta khá ổn, nhịp thở đều, không kêu đau, nhưng say mèm và miệng lảm nhảm không ngớt. Các bác sĩ phải dùng kéo cắt bỏ quần áo anh ta và tiến hành kiểm tra toàn diện. Nạn nhân có vóc người trung bình, nặng khoảng 90 kg, bụng phệ. Vết đâm ở bụng, Vết thương hở còn đỏ máu dài khoảng hơn hai đốt ngón tay. Một đường sắc gọn đỏ máu. Từ miệng vết thương đùn ra một thứ mỡ mầu vàng sậm. Đó là lớp mỡ trong thành bụng chứ không phải thứ mỡ vàng nhạt dưới da. Các bác sĩ đưa anh ta đến phòng mổ để kiểm tra xem có tổn thương gì trong ổ bụng không, sau đó khâu vết thương lại.

- Không có gì nghiêm trọng lắm - John nói.

Nếu đó là một vết thương nghiêm trọng, các bác sĩ  sẽ phải lao ngay vào phòng mổ, xe đẩy chạy như bay, y tá sẽ nhanh chóng chuẩn bị dụng cụ và chuyên viên gây mê sẽ bỏ qua các khâu kiểm tra bệnh sử rườm rà để ngay lập tức tiến hành cuộc mổ. Nhưng vết thương này không nặng. Các bác sĩ có thời gian xem xét trước khi kết luận.

Ngay lúc đó, y tá phát hiện bệnh nhân không còn mấp máy môi nữa, nhịp tim tăng vọt, mắt trợn trừng. Y tá lay gọi nhưng anh ta chẳng có phản ứng gì. Cô vội gọi cấp cứu và các bác sĩ vội quay lại phòng mổ. Huyết áp gần như không đo được. Họ đặt nội khí quản, truyền dịch, truyền máu khẩn cấp cho bệnh nhân, nhưng vẫn không làm cho huyết áp tăng lên.

Vậy là các bác sĩ phải hành động cấp tốc. Các bác sĩ lao vào phòng mổ, xe đẩy chạy như bay, y tá nhanh chóng chuẩn bị dụng cụ mổ và chuyên viên gây mê bỏ qua các bước kiểm tra bệnh sử rườm rà. Một bác sĩ thực tập đổ vội cả chai thuốc sát trùng Betadine lên vùng bụng của bệnh nhân. John cầm dao mổ số 10 to tướng rạch một đường sắc lẻm lên lớp da bụng, kéo dài từ lồng ngực cho đến tận xương mu.

- Dao điện.

John cầm lưỡi dao điện cắt dọc lớp mỡ dưới da, tách ra hai bên, sau đó cắt qua những sợi màng của mô liên kết dưới cơ bụng. Khi anh vừa mở đến khoang bụng thì máu tuôn ra ồ ạt.

- Chết tiệt!

Máu tràn khắp nơi, lưỡi dao của kẻ thủ ác đã đâm vào sâu hơn một gang tay, xuyên qua lớp da, lớp mỡ, qua cả lớp cơ, qua ruột, sượt bên trái cột sống và cắt phải động mạch chủ.

- Thật kinh khủng - John kể. Một bác sĩ phẫu thuật đến hỗ trợ kíp mổ đã dùng tay bóp chặt động mạch chủ, ngay trước vết cắt. Hành động đó đã giúp ngăn chận được sự mất máu và họ dần dần kiểm soát được tình hình. Đồng nghiệp của John nói rằng anh chưa từng gặp tình huống nào tương tự kể từ sau khi chiến tranh kết thúc.

Hóa ra tình tiết cũng gần giống như thế. Sau này, John được biết rằng kẻ tấn công ở bữa tiệc hóa trang đã mặc đồng phục như một quân nhân, lại còn mang theo cả một chiếc lưỡi lê dài.

Bệnh nhân mê man mất mấy ngày, nhưng cuối cùng cũng qua khỏi tình trạng nguy kịch. John vẫn còn lắc đầu rầu rĩ khi nhắc lại trường hợp này.

Khi bạn có một bệnh nhân bị đâm như vậy, thì sẽ có hàng ngàn lý do có thể khiến sự việc trở nên tồi tệ. Và cả ê kíp điều trị đã thực hiện rất tốt hầu hết mọi công đoạn, từ kiểm tra tổng quát, theo dõi cẩn thận huyết áp, mạch và nhịp thở, giám sát tình trạng tri giác đến truyền dịch vào tỉnh mạch, liên hệ ngân hàng máu để sẵn sàng hỗ trợ, thay thế ống dẫn tiểu để bảo đảm vệ sinh . . . tức là tất tật mọi thứ. Chỉ trừ mỗi một việc mà không ai nhớ hỏi bệnh nhân hay đội cấp cứu về hung khí gây thương tích.

- Bạn chẳng bao giờ lại có thể nghĩ đến một cái lưỡi lê ở giữa thành phố San Francisco này - John chỉ biết giải thích như thế.

 "The Checklist Manifesto" 2011 - tên bài do blog tự đặt