Một ngành khoa học lâu đời của nước Ấn

Sylvie Crossman & Jean-Pierre Barou

Ảnh minh họa: Những tín đồ Ấn Độ giáo đang hợp thành một tòa tháp để đập vỡ một chiếc bình gốm có chứa váng sữa trong dịp lễ hội Janmashtami ở thành phố Mumbai. Lễ hội Janmashtami kỷ niệm ngày sinh nhật của thần Krishna của Ấn Độ giáo và được đón mừng trên khắp cả nước. (Reuters)

Stéphane Hessel (S.H.): Làm thế nào mà Ngài lại có thể giữ được một tâm thức an bình bất chấp mọi khó khăn ?

Đức Đạt-lai Lạt-ma (Đức ĐLLM ) : Tôi muốn nhắc nhở mọi người hai điều như sau : trước hết hãy biết sử dụng trí thông minh của mình hiệu quả hơn. Bất cứ đối với một hoàn cảnh nào thì cũng đều có thể hình dung nó dưới nhiều khía cạnh khác nhau. Thí dụ như đối với trường hợp của tôi, thì trước hết tôi có thể bảo rằng : tôi đã đánh mất quê hương tôi rồi, tôi sống phần lớn cuộc đời tôi trong cảnh lưu vong, kiếp sống của một kẻ tị nạn. Thế nhưng tôi cũng có thể bảo rằng: nhờ đó tôi đã khám phá ra cả thế giới này, tôi có thể giao tiếp với tất cả mọi người mà không cần đến một thứ nghi lễ nào cả. Nếu như tôi vẫn còn ở trong lâu đài Potola ở Lhassa, thì nhất định tôi sẽ bị cô lập bởi các thứ nghi lễ hoàn toàn vô ích. Điều thứ hai mà tôi có thể hình dung ra được đấy là hơi ấm của con tim tôi. Thật thế hiện nay chúng ta đang bị chi phối bởi một tình trạng chia cách giữa "chúng ta" và "người khác". Cái ranh giới đó đã bắt rễ quá sâu vào tâm khảm chúng ta, tách rời chúng ta ra khỏi sự cảm nhận về tình huynh đệ toàn cầu.

S. H. : Trên phương diện lý trí thì Ngài quá cao cường, Ngài hiểu biết quá nhiều, nhiều hơn tôi gấp bội. Ngài đã từng giao tiếp với các nhà thần kinh học thật tân tiến và Ngài cũng nhận thấy là những khám phá của họ rất gần với những kinh nghiệm cảm nhận của chính Ngài.

Đức ĐLLM : Họ khám phá ra rằng sự giận dữ, sợ hãi, và hận thù thường xuyên tàn phá hệ thống miễn nhiễm của chúng ta. Trong khi đó thì chúng ta lại phải cần đến một thể dạng tâm thần bình lặng nhằm mang lại sức khoẻ cho thân xác và an vui cho tâm thần chúng ta.

S. H. : Thật thế, chính sự giận giữ, sợ hãi và hận thù sẽ mang lại mọi thứ bệnh tật...

Đức ĐLLM : Đã từ hơn hai mươi năm nay, tôi vẫn thường xuyên bàn luận với các khoa học gia. Theo họ thì các kinh nghiệm hiểu biết lâu đời của Ấn Độ về tri thức, tâm thức, xúc cảm... thật vô cùng giá trị. Con số các khoa học gia này ngày càng đông hơn và càng tỏ ra tha thiết hơn trong việc tìm hiểu thêm về các lãnh vực trên đây. Phật Giáo tìm hiểu và nghiên cứu tâm thức dựa vào ngôi thứ nhất (bằng phép nội quán và thiền định). Qua bao thế kỷ nay, chúng tôi (những người Phật Giáo) đã dày công luyện tập nhằm phát huy sự chú tâm để giúp theo dõi sự vận hành của các thể dạng cảm nhận tâm thần. Chúng tôi sử dụng các kỹ thuật nghiên cứu, phép nội quán, sự suy tư..., đấy là các phép luyện tập thật hoàn hảo vì đã được triển khai dựa vào những kinh nghiệm thu thập được qua hàng nhiều thế kỷ. Thiền định là kỹ thuật quan trọng hơn cả. Kỹ thuật ấy không biểu trưng cho một phép tu tập mang tính cách tín ngưỡng nào cả, mà đúng hơn đấy chỉ đơn giản là một sự luyện tập kiên trì nhằm mục đích giúp quan sát và phát huy tâm thức.

S. H. : Tình thương và hận thù là hai sức mạnh quan trọng nhất. Vậy làm thế nào để có thể loại bỏ hận thù? Tất cả chúng ta đều cảm thấy hận thù vào một lúc nào đó trong cuộc sống của mình.

Đức ĐLLM : Một tấm bản đồ về tâm thần có thể giúp được việc đó. Tấm bản đồ này đã được thực hiện chung với một số các bạn hữu khoa học gia của tôi, họ là những con người thật hết sức khác thường, chẳng hạn như Francisco Verala, "Richie", Matthieu Ricard ... , họ đã góp phần một cách thật tích cực vào việc thực hiện các tấm bản đồ trên đây nhờ sự hiểu biết về kỹ thuật và các kinh nghiệm phong phú của họ : ngày nay sự vận hành của tâm thức có thể theo dõi được trong từng phần ngàn của một giây, và từng milimét trong não bộ. Nếu có thể theo dõi một cách minh bạch và nắm vững được sự vận hành chính xác của toàn bộ tâm thức thì chúng ta cũng sẽ có thể phát huy được dễ dàng những xúc cảm tích cực, chẳng hạn như lòng từ bi, sự tha thứ, đồng thời thu hẹp tác động của những thứ xúc cảm tàn phá, chẳng hạn như sự giận dữ, nghi ngờ, sợ hãi, hận thù..., nói một cách khác là giúp thay đổi tính khí của mình. Xin nhắc lại một lần nữa rằng đấy cũng chẳng phải là một thứ giáo huấn mang tính cách tín ngưỡng, mà chỉ đơn giản là một khoa học tâm thần. Hận thù có phải là trường hợp đã từng xảy ra cho ông hay chăng khi ông bị nhốt trong trại tập trung, nhất định là lúc ấy ông phải cảm thấy hận thù những người quốc xã...

Nguồn :

Đức Đạt-lai Lạt-ma và Stéphane Hessel

Vì sự tiến bộ tinh thần / Hãy cùng tuyên bố Hòa Bình !

Tác gỉa : Sylvie Crossman & Jean-Pierre Barou

Hoang Phong chuyển ngữ