T R Ò N O N B Á N H L Ọ T

NGUYỄN HỮU TÀI

Tặng Mai Khanh và Phượng Vy

Mai Khanh và Phượng Vy, hai cô bạn chuyên Văn trường Lê Quý Đôn, cùng học trong đội tuyển quốc gia Địa Lý của tỉnh Khánh Hòa, bắt xe lửa từ Nha Trang ra Ninh Hòa thăm tôi vào một sáng cuối năm 1999. Học với nhau được vài mươi buổi, chưa thể gọi là thân nhưng ít nhiều cũng có với nhau nhiều kỉ niệm. Xong khóa học, tôi chia tay phố biển với giải Khuyến khích Địa lý quốc gia, về quê tiếp tục dùi mài kinh sử chuẩn bị thi tốt nghiệp và đại học, thắp sáng ước mơ làm anh thầy giáo dạy Văn trường huyện. Nha Trang – Ninh Hòa cách nhau chưa tới ba mươi cây số nhưng ít có dịp gặp gỡ. Với lại hồi đó làm gì có di động di điếc như giờ, giữ liên lạc với nhau qua thư viết tay là chính. Quý hóa biết bao khi hai tiểu thư đổ đường lặn lội ra thăm thằng bạn nghèo ốm nhom ốm nhách. Ba đứa tụm miệng lại, ngồi ôn lại quá trời kỉ niệm những ngày vội vã ôn thi, ra bãi biển múa mỏ với cóc chua, me ngào, bánh tráng chấm mắm ruốc, chia nhau tô bánh canh với ly chè cứu đói năm trăm bạc nhưng bự chần dần. Có điều ăn từ sáng tới chiều, miệng vẫn ngọt ngay nhờ đường hóa học.

Ăn heo hông? Hông. Ăn gà hông? Hông? Ăn vịt hông? Hông. Mà mấy người muốn cũng hổng có mà ăn. Biết vậy nên tụi tui đâu ừ chi cho mệt. Thôi để tui nói má làm món đặc biệt này đãi hai bạn coi thử có ngon hông nhen. Má làm thau bánh lọt to tổ bà chảng mời hai cô gái thị thành. Khanh và Vy mắt tròn xoe ngó chẳng biết là món gì. Vậy mà ăn rồi, cứ tấm tắc khen hoài khen mãi.

Bánh lọt Ninh Hòa không phải sợi bánh ngắn, mềm mềm của bột gạo trộn bột năng, có hai màu xanh và trắng, ăn kèm với đường, nước dừa thơm mùi lá dứa, bỏ thêm vài viên đá mát lạnh, thường được rao bán trong các xe đẩy khắp vỉa hè như một loại thức ăn đường phố nổi tiếng vào mùa nóng ở Sài Gòn và các tỉnh miền Nam. Đó là loại bánh làm bằng bột năng, vo tròn, xỏ xâu, trộn dừa, ăn với mè và đường cát.

Làm bánh lọt dễ ẹt à. Cứ đổ bột năng vô thau, rưới nước sôi lên, lấy đũa trộn thiệt nhanh để bột chín tới. Chờ nguội, lấy tay bóp đều cho bột khỏi sượng. Nếu quá khô, chưa kịp chín thì cho thêm nước nóng, còn nhão quá thì trộn tí bột khô. Nhồi bóp một hột thành cục bột có màu trắng đục. Ngắt bột, dùng hai tay se thành dây rồi lấy kéo cắt nhỏ từng viên như hòn bi xanh đỏ. Bột năng rất dai nên phải cắt mới đẹp, chứ lấy tay ngắt nó sẽ không đều, xấu xí. Nhớ hốt ít bột khô rải đều cho khỏi dính vào nhau. Bắt nước cho sôi luộc bột. Bột chín vớt liền ra rổ, xả nước lạnh cho nguội. Chờ ráo, trộn đều với dừa bào nhuyễn.

Hồi còn khó khăn, người ta toàn bào dừa bằng tay. Cái bào bằng sắt đen thui, dài cỡ cây đũa xới cơm, một đầu bằng phẳng, còn đầu kia hình tròn, có răng cưa, bén ngót. Dừa khô đập bể làm đôi, để cái bào lên ghế, lấy chân dậm chắc đầu bằng, còn đầu kia dôi ra, bên dưới để thau nhựa hứng dừa. Cầm nửa trái dừa bào lên, bào xuống, bào trái, bào phải, hột dừa nhỏ li ti rớt xuống đầy thau. Gần sát sọ thì ngưng, bỏ vỏ một bên, lấy nửa kia bào tiếp. Sau này tiến bộ, thợ hàn phát minh ra máy bào dừa, đưa vô làm rột rột một phát là xong. Khỏi tốn công tốn sức mà không sợ đôi khi lơ đễnh, dừa hổng bào, mà bào thẳng vô tay, máu chảy đỏ thau, đau thấy mấy ông trời. Các chị bán chè sắm một cái để trong nhà, khi nào cần xài cho tiện. Còn không ra chợ, tới hàng dừa, lựa trái già, đưa họ bào luôn. Khỏe re như bò kéo xe. Tới giờ, nghề bào dừa ở chợ Dinh vẫn làm ăn khấm khá.

Người ta dễ dàng tìm thấy viên bánh lọt dính dừa, xỏ vô cọng sống lá, năm viên thành một xâu, để trên mâm đậy bịch nhựa, bán đầy các hàng quán khắp nơi từ đầu trên xóm dưới. Một cây hai trăm rưỡi, hai cây năm trăm. Rẻ ghê chưa! Ai tới mua, chị rải ít đường cát trắng trộn mè lên miếng nhựa, bỏ bánh lọt vắt đường cho dính đều. Cắn từng viên một, cảm giác bột dai, dừa béo, đường ngọt, mè thơm vỗ đều trong miệng. Chẳng phân biệt già trẻ bé trai, ăn riết thành ghiền. Mỗi lần cả chục cây hổng ngán.

Lần đó đãi bạn nên má chẳng xỏ xâu chi cho cực. Làm một thau to, múc vô chén, rưới đường cát rồi bốc từng viên nhai ngon lành. Mỗi đứa ăn tới ba chén no cành hông mà vẫn chưa đã nư. Còn dư bao nhiêu gói bịch mang lên tàu ăn tiếp.

Để rồi mười bốn năm sau, Khanh vẫn hay nói đó là món bánh quê ngon nhất trần đời mà bạn từng được ăn. Có lẽ đó là lần đầu tiên bạn ăn ở vùng quê cách chốn phồn hoa bạn ở chưa tới ba mươi cây số. Ở đó, bạn ăn nhiều thịt thà, cá mắm trong nhà hàng, khách sạn đã đời, và khi nhai viên bột không nhân không nhị, tự nhiên thấy ngon, thấy lạ. Mà có lẽ, tại thau bánh năm xưa chất chứa chút tình của má thằng bạn nghèo hiếu khách, nhà hổng có cái chi ngon, lâu lâu bạn con tới chơi, cặm cụi làm một thau chiêu đãi.

Khanh bây giờ sống và làm việc ở Sài Gòn. Lần nào về hai đứa cũng hú hí hẹn hò đi xem phim, cà phê cà pháo, nói quàng nói xiên, nhắc lại những chuyện cố tỉ cố lai, xưa lơ xưa lắc rồi cười nắc nẻ như hai đứa trẻ chửa dậy thì, ngơ ngác.

Khanh hay kêu bữa nào rảnh tới nhà làm bánh lọt đãi tui ăn nữa nhen. Hễ gặp mấy người là tui lại thèm. Lâu lắm rồi chưa ăn lại. Tôi cứ hẹn lần hẹn lựa, ừa, bữa nào tui qua làm một thau ăn cho ói lòi luôn, khỏi đòi khỏi hỏi nữa.

Vậy mà cứ thất hứa hoài. Chán mình ghê.

http://www.ninhhoatoday.net/