THẢ NEO AN TRÚ TRONG HIỆN TẠI

Thích Nhất Hạnh 

An trú trong hiện tại không có nghĩa là không nghĩ đến quá khứ hay hoạch định cho tương lai, mà đơn giản là KHÔNG ĐÁNH MẤT MÌNH TRONG NHỮNG LO LẮNG VỀ TƯƠNG LAI HAY TIẾC THƯƠNG QUÁ KHỨ.

Nếu an trú vững chãi trong hiện tại thì quá khứ sẽ là một đối tượng để quán chiếu, đối tượng của niệm và định. Qúa khứ có thể mang lại nhiều tuệ giáctrong khi ta vẫn an trú trong hiện tại.

Hơn nữa, quá khứ vẫn có đó trong hiện tại. Hạnh phúc hay đau khổ của quá khứ vẫn còn đó, sống động. Trong quá khứ ta đã lầm lỗi vì thiếu chánh niệm và gây đau khổ cho bản thân hay cho người ta thương yêu. Người ta cho rằng không thể nào trở về quá khứ để sữa chữa lỗi lầm, nhưng với chánh niệm ta vẫn có thể trở về quá khứ đễ sửa chữa lỗi lầm vì QUÁ KHỨ CÓ MẶT TRONG HIỆN TẠI. Gỉa sử bạn đã không dễ thương với bà nội và đã làm cho nội đau khổ. Bây giờ hối hận vì nội đã qua đời và bạn không còn cơ hội để xin lỗi nội. Nếu tìm hiểu cho xâu xa thì bạn sẽ thấy rằng NỘI VẪN CÒN ĐÓ TRONG BẠN, TRONG TỪNG TẾ BÀO CƠ THỂ BẠN. Thở vào, bạn nói với nội :"Nội ơi, con biết nội vẫn còn đó trong từng tế bào của con." Thở ra, bạn nói:"Con xin lỗi nội." Rồi bạn quyết định là sẽ dễ thương hơn, quan tâm chăm sóc đối với những người thương yêu của bạn. Rồi bạn sẽ thấy nội đang mỉm cười với bạn. Vết thương lòng của bạn sẽ được hàn gắn. Đây là một thực tập rất mầu nhiệm vì quá khứ vẫn còn đó cho ta. Nếu quán chiếu sâu sắc ta sẽ học được rất nhiều từ quá khứ và chữa trị được rất nhiều thương tích từ quá khứ. Chánh niệm về quá khứ rất khác với bị đau buồn, tiếc nuối lôi kéo.

Cũng vậy, khi an trú trong hiện tại., ta có thể đem tương lai về với hiện tại như là một đối tượng quán chiếu, và ta có thể đạt được nhiều tuệ giác. Tuệ giác và quán chiếu về tương lai khác với những lo sợ bấp bênh về tương lai, vốn có thể làm ta phân tâm. Nếu cứ mải lo lắng và sợ hãi cho tương lai, ta sẽ đánh mất thì giờ và lãng phí cuộc sống. Cứ lo sao cho được thành công để rồi lại bị ám ảnh vì lo âu thì ta không thể suy nghĩ cho hữu hiệu. Lo lắng tương lai không giúp được gì.

Thật ra, TƯƠNG LAI ĐƯỢC LÀM BẰNG CHÍNH HIỆN TẠI. Chăm sóc hiện tại cho thật đàng hoàng tức là đã làm hết sức mình để bảo đảm một tương lai tốt đẹp. Khi phung phí năng lượng cho sợ hãi, bức xúc, tuyệt vọng, lo âu, ta sẽ làm hỏng cả quá khứ lẫn tương lai.

Ta có quyền sắp đặt tương lai, nhưng trước hết là phải buông xả và thả neo an trú trong hiện tại, phải an trú trong hiện tại mới có thể sắp đặt tương lai hữu hiệu. Nếu có lo thì hãy lo sao cho thật vững vàng trong hiện tại để có thể hoạch định cho tương lai với tất cả khéo léo.