RÈN LUYỆN MỘT JEDI (1)

Randy Pausch ⁽²⁾

Star Wars episode II: Attack of the Clones

Thật vui sướng khi bạn hoàn tất được những ước mơ tuổi thơ của mình, nhưng khi có tuổi hơn, bạn sẽ thấy việc tạo điều kiện cho những ước mơ của người khác còn làm mình vui sướng hơn.

Khi tôi dạy ỡ đại học Virginia năm 1993, Tommy Burnett, một sinh viên hai mười hai tuổi - người từ một nghệ sĩ đã trở thành một tài năng đồ họa máy tính - muốn vào làm việc trong nhóm nghiên cứu của tôi. Sau khi nói chuyện về cuộc sống và các mục tiêu, cậu ta bất ngờ nói:"Ôi, và tôi đã luôn có chính ước mơ tuổi thơ này."

Bất cứ ai dùng các từ "tuổi thơ" và "ước mơ" trong cùng một câu , đều gây cho tôi sự chú ý.

"Vậy ước mơ tuổi thơ của anh là gì, Tommy?" - tôi hỏi.

"Tôi muốn làm việc cho bộ phim Star Wars kế tiếp." - cậu ta nói.

Xin nhớ, đó là năm 1993. Bộ phim Star Wars cuối cùng được làm năm 1983 và chưa hề có kế hoạch cụ thể nào để làm thêm phim này. Tôi giải thích điều đó. "Đó là một ước mơ khá viển vông và sẽ rất khó đạt được." - tôi bảo với cậu ta. - "Nói chính xác là họ đã kết thúc việc làm các bộ phim Star Wars."

"Không." - cậu ta nói. - "Họ sẽ làm thêm nữa và khi họ thực hiện, tôi sẽ tham gia làm phim. Đó là kế hoạch của tôi."

Tommy mới 6 tuổi khi bộ phim Star Wars đầu tiên ra đời vào năm 1977. "Những đứa trẻ khác muốn trở thành Han Solo ⁽³⁾ ." - cậu ta nói với tôi. "Nhưng tôi thì không. Tôi muốn trở thành người làm nên những hiệu ứng đặc biệt - những con tàu vũ trụ, những hành tinh, những người máy."

Cậu ta nói với tôi, khi còn là một đứa trẻ, cậu ta đã đọc tất cả các bài viết về kỹ thuật Star Wars có thể tìm được. Cậu ta có tất cả các cuốn sách giải thích các mô hình được xây dựng ra sao, và các hiệu ứng đặc biệt được tạo ra như thế nào.

Khi nghe Tommy nói, tôi đã hồi tưởng lại tuổi thơ của mình khi tới thăm Disneyland, và tôi đã có thôi thúc ra sao để lớn lên và sáng tạo được những trò chơi kiểu như vậy. Tôi đã hình dung ước mơ to lớn của Tommy sẽ không thể trở thành hiện thực nhưng nó cũng có thể giúp ích cho cậu ta theo một cách nào đó. Tôi biết từ ham muốn vào đội bóng bầu dục hạng quốc gia của tôi, Tommy có những ham muốn mà kể cả khi không đạt được chúng vẫn giúp cậu ta rất tốt, do vậy, tôi cho cậu ta tham gia vào nhóm của tôi.

Tommy sẽ kể với các bạn rằng tôi là một xếp khó tính. Cậu ta nhớ, tôi yêu cầu nhiều ở cậu ta và có những đòi hỏi rất cao. Nhưng cậu ta cũng biết là tôi rất quan tâm tới những mong muốn và sở thích của cậu ta. Cậu ta so sánh tôi với một huấn luyện viên bóng bầu dục (Tôi nghĩ là tôi đã theo gương huấn luyện viên Graham). Tommy cũng nói là cậu ta không những chỉ học được từ tôi về lập trình thực tế ảo mà còn về cách mà các đồng nghiệp cần biết phải làm việc cùng nhau gắn bó như một gia đình. Cậu ta nhớ tôi đã nói với cậu ta:"Tôi biết anh thông minh, nhưng ai ở đây cũng thông minh. Thông minh thôi thì chưa đủ. Loại người tôi muốn có trong nhóm của tôi là những người sẽ giúp được những người khác cảm thấy vui và hạnh phúc khi cùng nhau làm việc ở đây."

Tommy đã chứng tỏ anh là một người có tinh thần làm việc đồng đội như vậy. Sau khi có được hợp đồng vĩnh viễn, tôi đã đưa Tommy và các thành viên khác trong nhóm nghiên cứu của mình tới Diney World như một cách để nói lời cảm ơn.

Khi tôi chuyển tới Carnegie Mellon, các thành viên trong nhóm nghiên cứu của tôi từ đại học Virginia đã cùng theo tôi - tất cả, trừ Tommy. Cậu ta không đi cùng. Các bạn biết vì sao không? Bởi vì cậu ta đã được tuyển vào làm ở công ty Industrial Light & Magic ⁽⁴⁾ của nhà sản xuất kiêm chủ nhiệm Geoge Lucas ⁽⁵⁾ . Cũng cần nói thêm là họ đã tuyển Tommy không phải vì ước mơ mà vì khả năng và trình độ của cậu ta. Trong thời gian làm việc với nhóm nghiên cứu của tôi, Tommy đã trở thành một người soạn chương trình xuất sắc trên ngôn ngữ Python ⁽⁶⁾ , và thật may mắn, đó cũng là thứ ngôn ngữ được lựa chọn ở Industrial Light & Magic. May mắn rõ ràng là sữ kết hợp của việc chuẩn bị với thời cơ.

Không khó để có thể đoán kết cục câu chuyện sẽ đi về đâu. Ba bộ phim Star Wars mới đã ra đời - trong năm 1999, 2002, 2005 - và Tommy đã làm việc cho cả ba bộ phím đó.

Với Star Wars episode II: Attack of the Clones (Cuộc tấn công của những kẻ nhân bản vô tính), Tommy là giám đốc kỹ thuật chính. Trong phim có một đoạn tuyệt vời mười lăm phút đánh nhau trên hành tinh đá đỏ giữa những nhười nhân bản vô tính với những người máy và chính Tommy là người xây dựng toàn bộ cảnh này. Cậu ta và cả nhóm đã dùng các ảnh của vùng sa mạc Utah để tạo phong cảnh ảo cho trận đánh. Tommy đã làm những công việc kỳ diệu cho phép cậu ta sống mỗi ngày trên một hành tinh.

Vài năm sau đó, Tommy đã rất tử tế mời tôi cùng các sinh viên của tôi tới thăm  Industrial Light & Magic. Đồng nghiệp của tôi, Don Marinelli, đã khởi đầu một truyền thống khá ấn tượng, hàng năm, tổ chức một chuyến đi đưa các sinh viên qua bờ Tây để họ tham quan vùng công nghiệp giải trí và các công ty công nghệ cao, nơi có thể thu hút họ vào làm việc trong thế giới đồ họa vi tính. Lúc đó, người như Tommy rõ ràng là một vị chúa đối với lớp sinh viên trẻ, cậu ta đã làm sống động những ước mơ của họ.

Tommy ngồi cùng ba cựu sinh viên khác của tôi, để trao đổi với các sinh viên. Nhóm sinh viên này chưa biết theo học với tôi sẽ như thế nào. Tôi vẫn thế, theo kiểu của riêng tôi - một ông thầy với những yêu cầu, đòi hỏi cao và theo những cách hơi khác lạ - và các sinh viên thì chưa đủ trình độ biết giá trị của những việc đó. Sau một học kỳ, một vài sinh viên rõ ràng vẫn còn dè chừng và d0e62 phòng cái nề nếp làm việc của tôi, do thói quen mà có.

Cuối cùng, cuộc trao đổi chuyển sang đề tài làm thế nào để bắt đầu thâm nhập vào thế giới điện ảnh. Một sinh viên muốn biết về vai trò của "sự may mắn" và Tommy tình nguyện trả lời câu hỏi này. "Cần rất nhiều may mắn," - Anh ta nói - "Nhưng tất cả các bạn đã đều có may mắn được làm việc với Randy và học hỏi từ ông, đó chính là một loại may mắn. Tôi đã không ở đây nếu không có Randy."

Tôi đã từng trôi bồng bềnh trong trạng thái vô trọng lượng. Nhưng ngày hôm đó, tôi còn được trôi bồng bềnh cao hơn thế. Tôi rất cảm kích việc Tommy phát biểu tôi là người đã tạo điều kiện giúp các ước mơ của anh trở thành hiện thực. Điều thật đặc biệt là anh đã đền đáp lại đặc ân đó bằng cách tạo điều kiện cho những ước mơ của các sinh viên của tôi (và như vậy cũng chính là giúp tôi trong tiến trình này). Đấy là thời điểm đánh dấu bước ngoặt trong quan hệ của tôi với lớp học. Tommy đã chuyển giao bước ngoặt này.

Chú thích:

(1) Jedi là thành viên tầng lớp tu sĩ trong thiên hà của bộ phim Star Wars.

(2) Randy Pausch là giáo sư bộ môn khoa học máy tính tại đại học Virginia. Ông đã nhận được nhiều giải thưởng nghiên cứu và đã cộng tác làm việc với Adobe, Google, Electronic Arts, Walt Disney Imagineering. Bài viết này trích trong quyển "The Last Lecture" của ông, được viết  sau khi ông biết bệnh ung thư tụy của mình không còn khả năng chữa trị. Bài viết này kể lại buổi thuyết trình mang tựa đề "Bài giảng cuối cùng" của ông trước các sinh viên và đồng nghiệp.

(3) Han Solo là người đơn độc trong thế giới của Star Wars nhưng biết rõ tầm quan trọng của việc phải là thành viên của nhóm để phục vụ cho sự nghiệp chung.

(4) Industrial Light & Magic là công ty chuyên về lãnh vực hiệu ứng hình ảnh trong điện ảnh do George Lucas sáng lập từ năm 1975.

(5) George Walton Lucas (sinh 1944) là nhà sản xuất, viết kịch bản và đạo diễn phim người Mỹ, chủ tích hãnh Lucasfilm. Ông nổi tiếng là người đã sáng tạo ra loạt phim Star Wars và nhân vật Indiana Jones.

(6) Python là một loại ngôn ngữ lập trình bậc cao được sử dụng từ năm 1991.