LỜI KHUYÊN CÁC NHÀ VĂN NHÀ BÁO

Đức Đạt Lai Lạt Ma (Những lời khuyên tâm huyết)

Các nhà văn và nhà báo đều có tầm ảnh hưởng rất lớn trong xã hội. Vả lại, đời người dù có ngắn ngủi thì những gì đã viết có thể còn lưu lại hàng nhiều thế kỷ. Trong lãnh vực Phật giáo thì những lời giáo huấn của Đức Phật, của ngài Tịnh Thiên và của những vị đại sư khác nhờ được ghi chép lại thành văn bản nên đã được lưu truyền lâu dài cho hậu thế để nói lên tình thương, lòng từ bi và vị tha xuất phát từ tinh thần giác ngộ mà cho mãi đến nay vẫn còn giúp cho chúng ta có cơ duyên học hỏi. Nhưng cũng có nhiều tác phẩm khác, tiếc thay tiếc thay lại là nguồn gốc mang đến nhiều đau thương lớn lao, chẳng hạn những tác phẩm quảng bá các hệ tư tưởng cực đoan của chủ nghĩa phát xít. Các nhà văn có khả năng gián tiếp mang lại hạnh phúc hay bất hạnh cho hàng triệu người như thế.

Đối với các nhà báo thì tôi chỉ nói một cách tổng quát như sau: Trong thời đại của chúng ta, nhất là tại các nước dân chủ, ảnh hưởng của quý vị đối với dư luận quần chúng và trọng trách của quý vị thật vô cùng lớn lao. Theo ý tôi, một trong những công việc có ích nhất mà quý vị nên làm là chống lại sự lừa đảo và tham nhũng. Hãy cẩn thận xem xét một cách trung thực và vô tư những hành vi của các vị nguyên thủ quốc gia, của các vị bộ trưởng và các nhân vật uy thế. Khi câu chuyện tai tiếng tình dục của tổng thống Mỹ Clinton bùng nổ, tôi rất khâm phục khi một vị lãnh đạo một quốc gia hùng mạnh nhất địa cầu phải ra hầu tòa như bật cứ một công dân nào khác. Thật hết sức tuyệt vời khi những người làm báo có một cái mũi thật thính để điều tra về hành vi của các nhà cầm quyền và vạch cho mọi người thấy là những người này có còn xứng đáng với cử tri của họ nữa hay không. Tuy nhiên, việc làm ấy phải thật trung thực, không thiên vị và cũng không được lừa dối. Mục đích không phải để cho phe mình thắng thế bằng cách nghiến nát thanh danh của một đối thủ chính trị hay một đảng phái đối nghịch.

Người làm báo cũng phải biết khuyến khích nêu lên những giá trị căn bản của phẩm giá con người. Thông thường, các nhà báo chỉ quan tâm đưa tin các vấn đề thời sự nóng bỏng, nhất là những gì thật khiếp đảm. Con người trong tận cùng thâm tâm mình vẫn coi việc sát nhân là một hành vi không thể chấp nhận được và gây xúc động trong lòng. Vì thế, những chuyện sát nhân lại thường được đưa làm tin chính trên mặt báo. Những chuyện tham nhũng hay bạo lực cũng thế. Ngược lại, việc nuôi dạy con cái, chăm lo người già yếu hay săn sóc kẻ bệnh tật thì lại được xem là chuyện tự nhiên không đáng cho đăng báo.

Sự sai lầm nguy hại ấy dần dần ăn sâu vào xã hội, và nhất là lớp trẻ, họ cứ nhìn vào đấy mà quen dần với việc sát nhân, hãm hiếp hoặc những hành vi bạo lực khác rồi xem đấy là những việc bình thường. Hậu quả là ta sẽ lâm vào nguy cơ cho rằng bản chất loài người là hung ác và không có phương cách gì ngăn chặn được sự biểu lộ của chúng. Cho đến một ngày, khi đã chấp nhận rằng đó chính là sự thật thì ta sẽ đánh mất hết niềm hy vọng vào tương lai của nhân loại. Ta sẽ lý luận rằng nếu không còn cách nào để cải thiện phẩm chất con người và khuyến khích một nền hòa bình chung thì tại sao ta lại không áp dụng khủng bố? Hoặc khi cho rằng giúp đỡ kẻ khác cũng chẳng ích gì thì tại sao không bỏ mặc cái thế giới này để sống cho riêng mình ta mà thôi?

Nếu là một người làm báo, mong bạn ý thức được những vấn đề đó và nhận lấy trọng trách của mình. Dù cho độc giả hay thính giả của bạn không ưa thích cách đưa tin như thế, thì cứ tiếp tục nêu lên những gì tốt đẹp mà những người chung quanh bạn đã thực hiện được.