Vui sống mỗi ngày @ blog: CHÙA TÔN THẠNH

Thy Anh

Chánh điện

Nhiều người cho rằng phải đi thật xa mới gọi là du lịch. Nhưng theo tôi, đi du lịch không nhất thiết phải như vậy. Bạn có thể lang thang ngay những khu vực gần nhà, khám phá những điều nới lạ mà hàng ngày có thể bạn đã "nhìn" nhưng "không thấy", như một nhận xét rất tinh tế cuả Henry Miller :” One’s destination is never a place, but a new way of seeing things”.

chợ Đa Phước, Bình Chánh

Sáng chủ nhật đầu tháng 12, chúng tôi đi hai chiếc xe gắn máy, trực chỉ chùa Tôn Thạnh, nằm cạnh tỉnh lộ 835, thuộc địa phận xã Mỹ Lộc, huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An, một địa điểm du lịch rất gần, chĩ cách tp HCM khoảng 30 km. Đó là một ngôi chùa đã nỗi tiếng từ lâu trong lịch sử văn học Việt Nam.

Từ quận 4, theo đại lộ Nguyễn Văn Linh rồi rẽ vào quốc lộ 50, qua khỏi huyện Bình Chánh là đến Cần Giuộc. Dọc theo quốc lộ 50, có rất nhiều quán bán cháo vịt, gỏi vịt, vịt quay, vịt nướng . . . bạn có thể ghé ăn điểm tâm, có lẽ vì đây là hai huyện ngoại thành có nhiều trại nuôi vịt. Ngang xã Đa Phước, thuộc huyện bình chánh, có một ngôi chợ xã bán nhiều nông sản, tôm cá, ếch nhái, rất tươi ngon, do chính các nông dân bán, bạn nên ghé mua khi quay về thành phố. Lưu ý, chợ chỉ họp đến khoảng 10 giờ là tan, kiểu chợ thôn quê ấy mà.

Đi tới đâu, chúng tôi hỏi đường tới đó, ai cũng biết chuà Tôn Thạnh và sẵn sang chỉ vẽ tận tình. Tỉnh lộ 835 là một con đường nhựa rất tốt, rất rộng và thưa thớt xe cộ. Chùa nằm ngay mặt tiền, rất dể tìm.

cổng chùa đã được xây lại bằng bê tông

Là người thích mọi thứ phải được bảo tồn ngưyên trạng, chúng tôi khá ngỡ ngàng khi thấy cổng chùa đã được xây lại bằng bê tông to đùng, trực diện cổng là một tựơng phật bằng bê tông cũng khá to, còn mới tinh. Tại sao nhiều thiền viện ngày nay vẫn còn thích mọi thứ phải thật to, thật “vĩ đại” như thế nhỉ? Phải chăng cái tư tưởng “càng nhiều càng tốt, càng to càng hay” đã lây lan đến cả những kẻ tu hành? Trước sân chùa, một nhóm thợ nói giọng lơ lớ miền Trung, đang lui cui tô đúc những chiếc bệ to bằng xi măng xám xịt. Những cấu trúc bê tông ấy đã làm cho ngôi chùa cổ thấp thoáng sau hàng cây như nhỏ bé hẳn lại.

Càng bước vào trong, chúng tôi càng thấy không khí thật mát mẻ và thanh tịnh. Thật may mắn, ngôi chùa cổ cuả chúng tôi chưa bị trùng tu đến biến dạng như các kiến trúc phía trước. Tuy vậy, chùa Tôn Thạnh ngày nay không còn nguyên vẹn cảnh ''rường cột tráng lệ, vàng son huy hoàng'' như sách xưa đã chép.

Chùa là một tổng thể kiến trúc bao gồm tiền điện, chánh điện, nhà giảng, đông lang, tây lang mái lợp ngói, tường gạch. Tuy nhiên chùa vẫn giữ được nét cổ xưa qua hệ thống cột kiểu tứ tượng ở chánh điện, các hoành phi câu đối chữ hán sơn son thếp vàng và những pho tượng có từ đầu thế kỷ XIX. Điểm đặc biệt là các pho tượng trong chùa đều nhỏ bé, các vị la hán, hộ pháp, trông như những nhân vật rối nước trong dân gian, được đẽo khắc bằng gỗ, không tinh sảo công phu cho lắm. Phải chăng các nghệ nhân tạc tượng, dựng chùa là dân điạ phương, người miền Tây Nam Bộ, không quan tâm đến tiểu tiết? Chùa cũng không có các bao lam được trạm trổ tinh vi, đầy nghệ thuật như ở chuà Giác Viên, rường côt tuy to nhưng cũng trang trí rất đơn sơ, nhưng tất cả đều đã được đánh bóng, sơn phết cẩn thận qua đợt trùng tu năm 2005.

bia kỷ niệm xây dựng vào năm 1973

Bên phải chùa hiện còn hai bia kỷ niệm được xây dựng vào năm 1973 và 1997 để lưu lại dấu tích của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu.

Theo website cuả tỉnh Long An, Chùa Tôn Thạnh ban đầu có tên là chùa Lan Nhã được Thiền sư Viên Ngộ sáng lập năm 1808. Thiền sư có thế danh là Nguyễn Ngọc Dót, con của ông Nguyễn Ngọc Bình và bà Trà Thị Huệ ở làng Thanh Ba tổng Phước Điền Trung huyện Phước Lộc.

Từ thuở còn niên thiếu ông đã có tâm mộ đạo và nhiều lần xin phép song thân xuất gia đầu Phật. Cha ông cố ngăn con mới bảo rằng: '' Nghe nói đạo Phật tất cả đều không, hà huống có thân, con muốn xuất gia theo Phật hãy cầm cục lửa than cho cha châm thuốc cha mới tin con quyết tâm theo Phật''. Ông liền vào nhà bếp cầm một cục than hồng vào tay trái lên, mặc không biến sắc. Cha ông thấy vậy đành để cho ông quy y.

tượng Long Thần

Ban đầu thiền sư tu học ở chùa Vĩnh Quang, gần chợ Trường Bình, được sư phụ đặt cho pháp danh là Viên Ngộ. Thuở ấy đường vào chợ Trường Bình cỏ cây rậm rạp, lầy lội khó đi, hùm beo, thú dữ thường ra làm hại người.

Thấy vậy thiền sư Viên Ngộ phát nguyện một mình chặt cây, đắp đường từ chợ Trường Bình xuống thôn Tích Đức và phường Hòa Thuận dài 250 trượng. Năm Gia Long thứ 7 (1808) sư Viên Ngộ đến làng Thanh Ba (nay thuộc xã Mỹ Lộc) cất chùa Lan Nhã - đó chính là chùa Tôn Thạnh hiện nay. Theo Đại Nam Nhất Thống Chí, đây là ngôi chùa ''rường cột tráng lệ, vàng son huy hoàng'' nổi tiếng ở đất Gia Định xưa. Thiền sư còn cho đúc tượng Điạ Tạng Bồ Tát bằng đồng để thờ trong chùa. Tương truyền, khi đúc lần đầu, tượng Bồ Tát bị khuyết, thiền sư Viên Ngộ đã chặt một ngón tay của mình cho vào nồi nước đồng để tượng đúc lần sau được viên mãn.

tượng Bồ Tát

Ông không những là một người con chí hiếu mà còn là một người đầy lòng từ bi bác ái. Khi cha bị bệnh, thiền sư đã thề trước Phật đài là sẽ ''trường tọa'' 10 năm để kéo dài tuổi thọ cho cha. Năm Minh Mạng nguyên niên (1820) trong vùng có dịch đậu mùa, sư Viên Ngộ đã nguyện ''trì kinh niệm Phật, chung thân tịch cốc'' để cầu cho nhân dân thoát khỏi cơn tai ách. Năm Thiệu Trị thứ 5 (1845), ông thấy mình đã xuất gia 40 năm mà chưa đắc đạo nên tịch thủy 49 ngày rồi viên tịch. Pháp thân của ông được tăng chúng an táng ở bảo tháp phía tây chùa Tôn Thạnh. Tưởng nhớ đến một thiền sư suốt đời hy sinh thân mình để đem lại điều lành cho chúng sinh, nhân dân đã gọi chùa Tôn Thạnh là chùa Tăng Ngộ hay chùa Ông Ngộ.

Mười sáu năm sau khi thiền sư Viên Ngộ viên tịch, chùa Tôn Thạnh đã đi vào lịch sử nước nhà với bài văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu. Trong ba năm 1859-1861 nhà chí sĩ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu đã về đất Thanh Ba, lấy chùa Tôn Thạnh làm nơi dạy học, làm thơ và làm thuốc.

Trong trận tập kích đồn Tây Dương tại chợ Trường Bình đêm rằm tháng 11 năm Tân Du, một trong ba cánh nghĩa quân đã xuất phát từ chùa Tôn Thạnh đốt nhà dạy đạo, chém rơi đầu quan hai Phú Lang Sa. Cảm khái trước tấm lòng vị nghĩa của những người ''dân ấp dân lân'', nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã sáng tác nên bài văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc nổi tiếng tại chùa Tôn Thạnh. Lịch sử đã lưu danh ngôi chùa này của đất Long An qua những câu văn bất hủ: ''Chùa Tôn Thạnh năm canh ưng đóng lạnh, tấm lòng son để lại ánh trăng rằm. Đồn Lang sa một khắc đặng trả hờn, tủi phận bạc trôi theo dòng nước đổ''.

Đến viếng chùa Tôn Thạnh, thăm lại một danh lam của đất Gia Định xưa, thắp nén nhang tưởng niệm trước bảo tháp của vị cao tăng Viên Ngộ và tưởng nhớ nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu ngày nào đã từng ở nơi đây để viết nên những áng văn tuyệt tác, sẽ là một chuyến tham quan rất thú vị và bổ ích.