Vincent Van Gogh*

Đời người không đo bằng bao nhiêu hơi thở, mà bằng những nơi chốn và khoảnh khắc làm ta nín thở. (Khuyết Danh)

Vegetable Gardens in Montmartre

Amsterdam không ngại tự giới thiệu mình là nơi "Good girls go to heaven, bad girls go to Amsterdam".

Xuôi ngược trên đường hẳn nhiên có những "típ" người rất lạ, rất lập dị trong tóc tai trang phục, nhưng Amsterdam không phải chỉ gồm những người "hư hỏng", ngược lại nhiều người đến đây đều cảm thấy mình "tự do". Hiếm có một thành phố Châu Âu nào mà con người thân thiết với nhau như Amsterdam.

Amsterdam là nơi in dấu chân của một con người kỳ lạ của dân tộc Hà Lan, họa sĩ Vincent Van Gogh. Amsterdam hẳn đã nhuốm chút tính chất của con người Van Gogh, hay ngược lại. Con người, cuộc đời và các tác phẩm của ông nằm ngoài mọi khuôn khổ, đúng như miêu tả trong thư cho vợ của người em trai:" . . . như em biết, từ lâu anh ta đã từ bỏ mọi cái mà người ta gọi là quy ước rồi. Cách phục sức và hành xử của anh cho ta thấy ngay anh là một người lập dị, và từ nhiều năm nay, ai gập anh cũng phải nói, đó là một người điên . . . Nội trong cách nói năng, tùy người mà có người có thể quý anh nhưng cũng có người không chịu nổi anh".

Self-Portrait with Bandaged Ear

Người em trai viết những dòng này năm 1889, lúc Van Gogh khoảng 36 tuổi. Một năm sau thấy mình mắc bệnh trầm cảm nặng nề vô phương cứu chữa, Van Gogh tự nguyện nộp mình vào nhà thương điên. Cuối cùng tháng 7 năm 1890, ông tự tử bằng một viên đạn, lúc mới 37 tuổi.

Cuộc đời của Vincent Van Gogh là một cuộc đời của sự thất bại. Mọi lo toan về nghề nghiệđều thất bại, mọi mối tình đều bị cự tuyệt. Ông dùng mười năm cuối đời chỉ để vẽ tranh, "muống để lại cho người đời một cái gì", như ông tâm sự với người em. Cuối cùng ông hoàn thành 864 bức họa và hơn 1000 bản vẽ trắng đen. Đoạn đời sáng tác xung mãn nhất của ông là ở Arles, miền nam nước Pháp. Trong 16 tháng, Van Gogh hoàn thành 187 bức tranh. Vài tháng trước khi chết, dường như biết đời mình không còn dài, trong 70 ngày, Van Gogh sáng tác 80 bức họa cuối cùng.

The potato eaters

Van Gogh chết trong sự nghèo nàn vì tranh ông hầu như không ai quan tâm đến. Sau khi ông chết, người ta mới biết chất thiên tài cua Van Gogh, tranh của ông được tìm mua với những con số kỷ lục. Ngày nay theo thăm dò, Van Gogh là họa sĩ nổi tiếng nhất và được yêu mến nhất thế giới. Sau ngày ông chết chỉ vài năm, Van Gogh nổi tiếng, tranh của ông đã bị giả mạo. Cuộc đời của ông được tái tạo hầu như từng tháng, tác phẩm của ông được phân tích từng chủ đề, từng gam mầu, từng chi tiết. Và tại Amsterdam, viện bảo tàng Van Gogh là một địa chỉ không thể thiếu cho du khách.

Viện bảo tàng Van Gogh chứa khoảng 200 bức họa, 400 tranh trắnng đen và phần lớn thư của nhà họa sĩ. Đáng chú ý nhất là ba bức, "The potato eaters", "Bedroom in Arles", "Vase with twelve sunflowers", cũng như các bức tự họa của Van Gogh. Bức The potato eaters (những người ăn khoai 1885) cho ta thấy tấm lòng nhân hậu của ông, như ông viết cho người em:" ... Những con người bé nhỏ này, dùng tay bốc khoai tây vào đĩa, chính những bàn tay đó đã đào bới đất cát ... họ kiếm được bữa ăn lương thiện biết bao". Bức Sunflowers (Hoa hướng dương), một trong những bức họa nổi tiếng nhất của Van Gogh. Ông viết cho người em trai, đó là "một bản hòa ca của màu xanh và vàng".

Bedroom in Arles

 Cuối cùng, trình bày lại một trong những bức nổi tiếng nhất của Vang Gogh, Bedroom in Arles (Phòng ngủ tại Arles), viện bảo tàng cho dựng lại phòng ngủ đó trong một nơi trang trọng nhất của viện. Van Gogh đã vẽ ba bức họa và hai hình đen trắng với tiêu đề này. Bức họa này có điều đặc biệt nhất là nó không còn tuân thủ phối cảnh của mắt người, góc nhìn lệch lạc, giường và cửa chồng chéo. Người ta cho rằng lúc này, khoảng hơn một năm trước khi chết, Van Gogh đã bắt đầu "điên".

Vase with twelve sunflowers

Cảnh hiện lên trong tâm người đúng như người có khả năng thấy nó. Mỗi người xây dựng nên một thế giới vật chất đúng như mức độ của người đó. Tất cả mỗi người đều có một thế giới vật chất riêng. Thực ra ai cũng nằm trong mộng ảo cả, mộng ảo do chính mình xây dựng nên.

Thiên đường hay địa ngục cũng chỉ là mộng ảo. Điều chắc chắn nhất là Van Gogh đã để lại cho đời "một cái gì" và cái gì đặc biệt đó chính là cách nhìn "điên khùng" của ông.

Chú thích: * tên bài đăng do blog tự đặt

(trích chương "thuyền đi trong phố" - Đường Xa Nắng Mới của TS Nguyễn Tường Bách)